Колызын серышыже
Колызо-влак икмыняр тӱшкалан шелалтыт. Икымше – «новичок-влак». Нуно телымсе кол кучымаште у шижмашым кычалыт да тӱҥалтыш жапыште чылажат пеш куштылго манын шонат…
Куштылгын чият. Уремыште каналтен коштмо годым ик паша – могыр тарванылеш, кид ок кылме. Мардеж ялыште ик тӱрлӧ, а эҥерыште я ерыште йӧршеш весе – чот йӱштӧ да уло капым шийын налеш. Сандене колым кучаш кайыме годым ты пашалан йӧрышӧ вургемым чийыман, шокшо упшым упшалман. Йолчием шокшо лийже, вӱдыжгӧ деч аралыже. Вашталтен чияш перчаткым налман. Термос дене шокшо чайым пышташ мондыман огыл, тудо ий ӱмбалне кылмыме деч утара. А кочкышым налман тугайым, кудыжо йӱштыштӧ ок кылме.
А эн тӱҥжӧ – келшыше эҥырым да кол кучымо тӱрлӧ арвер-влакым налман. Тӱҥалше колызо-шамычлан утыжым шуко наледыме ок кӱл. Ик гана миен толмо деч вара ала телымсе кол кучымаш огешат келше. Келша гын, «кугурак» колызо-влак деч каҥашым йодаш кӱлеш, кумылда лиеш гын, нуно туныктен кертыт. Колым ик гана сайын кучет гын, вара тиде паша эре шкеж дек шупшаш тӱҥалеш. Руш калыкмут уло: «Охота пуще неволи». Пеш келшен толеш.
Эркын-эркын «тӱҥалше» колызо «любительыш» савырна. Тыглай колызо-влак мемнан Марий кундемыште пеш ятырын улыт – тошто марийын вӱржӧ деч нигуш от шыл. Ожно колым кучымо да сонарышт коштмо калыклан илаш полшен, шужымо деч утарен. Ученый-влак манмыла, «генетический память» кодеш.
Шуко жап кол кучаш коштшо-влак палат: кунам могай колым кучыман да кушто тудым кычалман. Тӱрлӧ колым тӱрлӧ вере кучыман. Могайже келгырак вӱдым йӧрата, могайже талякаракым – кажным кучаш келшыше наста кӱлеш.
Но чылажымак садак пален налын от керт. Южгунам кол ок чӱҥгӧ гын, нимом ыштен от керт. Ала-можо мешая дыр: уке гын, укеак. Я йырюжын темдыме куатше тугай, я мардеж вес вел гыч пуа… Ала кол кучашак шот уке!
Мыйын ик сай йолташем, пеш тале колызо, ойла: «Тиде карте дене модмаш гай. Логалеш гын – логалеш, уке гын – уке». Икманаш, кеч-могай тале лий, садак мемнан деч талырак вий уло. Тидын нерген чылажым возаш гын, докторлык диссертаций марте шуаш лиеш.
Денис Иванов.
Авторын фотожо-влак.
