Ӱппунем

Автор — Римма Якаева

«Тазалыкем начарештмылан кӧра эмлымверыш возаш перна. Могайрак еҥ-влак дене пырля эмлалташ логалеш? Весела, поро, ласка, сай кумылан-шамыч дене жапымат от шиж, чержат тунар шучкын огеш чуч. Ушан, шуко палыше еҥ деч кӱлешанлан тунемаш лиеш, ятыр йодышлан вашмутым муат…» – тыге шонкален палатышкемат толын шуым.

Пурен шогальым, саламлалтым. Палате кандаш еҥлан йӧнештарыме. Мый дечем ончыч кок еҥ таче возын улмаш, тетла тыште вер уке. Кӧ могайрак манын, палатыште улшо-шамычым йыштак ончал савырнышым. Шукынжо ялысе улыт. Кеч ала-мыняр чаткан чиеныт гынат, ӱҥышын, ӧршын, вожылшын коймышт дене шкеныштым палдарат. Изишак чолгарак лияш огыл мо? Тыгак шол, ме пашаште веле тале улына. Мыят ял гыч улам, ӧрдыж гыч мыят тыгак коям докан манын шоналтышымат, воштыл колтымемак шуо.

Ваш-ваш палыме лийна. Врач таче толшо черле-влаклан тӱрлӧ процедурым возен кодыш, медшӱжар-шамыч мемнам кече мучко тӱрлын эмлен куржтальыч, пукшышт. Касат шуо. Палатыште шып. Ала чылан ноеныт, ала эше сайын ваш-ваш пален налын огытыл, ала кече тыгайрак – мутланымат огеш шу, сандене кӧ лудеш, кӧ пидеш, кӧ журналым лаштыкла.

Трук, палатым темен, телефон йыҥгыртыш. Воктенысе койкышто кийыше Ирина лӱман ӱдырамаш, молылан мешаяш огыл манын, коридорыш лекте. Пурымекыже, мыйын могырыш лийын, пуйто лач мылам ойла:

– Ӱдырем йыҥгыртыш. Мый вет кум арня тыште кием, анализем удалан кӧра огыт колто. Вот теве тудо, – манын, телефонысо фотографийым ончыктыш.

– Мотор, – манам, – а ӱпшӧ! Вот тиде да!

Ынде чылан ончаш куржын тольыч. Ӱппунем йол йыжыҥ дечат ӱлнырак, а тунемеш эше кумшо классыште веле.

– Мыйынат тудын таҥаш улмем годым ӱпем тыгаяк ыле, – каласкалаш тӱҥале Ирина. – Тыгакак кумшо классыште тунемам. Икана физкультур урокыш спортзалыш класс дене пурен гына шогална, туныктышына деке секретарь куржын тольо, директор деке ала-молан ӱжыктыш. «Шкендам сайын кучыза, ида лӱшкӧ» – мане да лектын кайыш.

Спортзалыште туныктышо деч посна кузе от лӱшкӧ, от куржтал?! Меат куржталына! Мый моло деч ом код, а улам ыле коя да лоптырес. Сандене классыште йӧратен огытыл, игылтыныт, воштылыныт. Лач ик ӱдыр веле мый денем келшен. Спортзал покшелне турник шоген, тудым ныл болт дене пеҥгыдемден шогалтеныт. Вуйдымо пормо гай тыш-туш куржталына, мыйже нигӧмат поктен ом шу, мызь-музь куржталаш тӧчем.

Трук тӧр верешак камвозын, вуем болтеш чот гына перен шындышым. Вуйушым йомдарышым, ала коленак каенам?.. Кап гычем лектым да спортзал лукыш кӱзен шинчым. Ынде тушеч ончен шинчем. Мый кием, а мыйын ӱмбакем иктат огеш ончал, тугак куржталыт. Ала-кузе ик рвезе мыйын йолышкем тӱкнен камвозо. Пеш сырыш. «Киет, тылат верч мый камвозым! –  манеш. Миен, мыйым йол гычем чумале, кораҥ кайыш. А мый тугак кием. Тудо савырнен ончале. «А мо огеш кынел?» – йодеш.

Воктекем йолташ ӱдырем тольо, молат чумыргаш тӱҥальыч. Ынде мылам тышеч огеш кой, йоча-шамыч ӱмбак ала ийын, ала чоҥештен тольым, ӱмбачышт ончем. Йолташ ӱдырем мыйым совымо гай ыштыш, пуйто ала-мом палыше гай шӱмем кучен ончыш да уло кертмын «колен!» мане да спортзал гыч лектын куржо. Тудын почеш чыла ӱдыр-шамыч чымышт. А рвезе-влак икмыняр жап ончен шогыштат, айда директор деке наҥгаена, туныктышынат туштак, манын, нылытын кид гыч да йол гыч кучен, нумал кайышт.

Корно мучко вурсен каят: ну коя вет, ну неле вет. А мый нунын почеш чоҥештем, туге чот чаманен ӱпем ончем. Нуно нумал каят, а ӱппунемем коридор мучко мыняр лавыра уло, чыла ӱштын, шӱдырнен кая. Эше южгунамже кайышыштла иктаж-кудыжо тошкал колтат. «Кузе ынде мушкын колташ?» – шонем.

Рвезе-влак мыйым директор кабинетыш пуртен, кӱвар ӱмбак шуэн кодышт. Мыят нунын почеш кабинетыш пурен кайышым. Директор дене туныктышо «мо лийын, мо лийын» манын кок могырыш куржталаш тӱҥальыч. «Вашкеполышыш йыҥгырте», – манын директор мыйым шӱргем гыч совкалаш тӱҥале, вара уло кертмын рӱзалтыш. Мый лӱдмем дене мӧҥгеш капышкем пурен шинчым. Вара мыйым эмлымверыш наҥгайышт.

Икмыняр жап гыч авам толын шуо, мый денем тыгодым лач врач ыле. Врачлан каласкалымем авам ӧрын колышт шинчыш да ала-молан ик-кок гана мылам мушкындым йышт рӱзалтыш. Врач кайымеке, авам эше ик гана мо лиймым каласкалаш йодо. Вара мылам ойла: «Нигунам, нигӧлан тидын нерген ит каласкале. Тыйым врач-шамыч шупшкедаш тӱҥалыт, тыйым коя веле огыл, «аҥыра» мыскылат, тый денет иктат келшаш огеш тӱҥал». Мыйым «иктат келшаш огеш тӱҥал» манмыже эн чот лӱдыктыш.

– Йӧра, –манам, – а тиде врачлан мом ынде ойлаш?

– Мый чыла шонен луктынам, нимом ом шарне ман.

Мый тыгак ыштенам. Тылеч вара тидын нерген каласкалымаш уке, а кызыт ӱп нерген мут лекте, ала-молан каласкалыде шым чыте. Шыпланыш. А ме ӱчашен-ӱчашен тӱрлӧ йодышым пуэдаш тӱҥална. Ирина воштыл колтыш да каласыш:

– Авам чыным ойлен, тиде историй шуко йодышан, сандене мондыза тудым, «шонен луктын» манын шоныза. – Ынде чылан рӱж-ж воштыл колтышна. – Айста лучо мый тыланда шке пашамым ончыктем, – манын, – кидпаша выставкысе фотографий-шамычым ончыкташ тӱҥале. А тушто мо гына уке! Макраме, тӱр, крючок да спице дене пидме тӱрлӧ вургем, модыш-влак… Вот тиде талант!

– Мо оҥайже, авам нимогай кидпашам ыштен ок мошто, мыйымат нигӧ туныктен огыл, трукышто чыла ышташ тӱҥалынам, – ойла Ирина. – Кушеч тиде, шкежат ом пале. Йочасадыште пашам ыштем, пырля ыштыше йолташ-шамычемат туныктен шогем, тӱрлӧ узорым, модышым шке шонен луктам, шуко выставкыште сеҥышыш лектынам.

Тиде гана теве тыгай оҥай да талантан айдеме дене эмлалташ логалын.