Кабаксола-Тумер
Медведево район Шойбулак вел кугорно гыч шола велыш савырнымеке, Цибикнурым эртымеке, чодыра коклаште кадыргалын шуйнышо корныш логалат. Тиде корно Тумер ялыш намиен шукта. Ончыч ты ялым Кабаксола маныныт. Шойбулак деч тыш шумеш иктаж 17 меҥге лиеш.
Чатка уремым, чоным савырыше пӱртӱсым ужын, яндар южым шижын, кумыл нӧлтеш.
Тумер ял кугужак огыл. 5-6 пӧртыштӧ еҥ-влак эре илат, а молыжо оралтым даче семын кучат. Теве Любовь Семеновна ден Василий Иванович Купсольцевмыт Тумерыште 46 ий илат. Любовь Семеновна ты ялешак шочын-кушкын, а пелашыже – Шернур кундемын шочшыжо. Купсольцевмытын кок икшывышт уло. Ӱдырышт Марий Эл деч ӧрдыжтӧ ила, эргышт – рӱдолаште. Вате-марий сурт сомылкам шуктат, сурткайыкым кучат, пакчасаскам куштат.
– Мый кызыт сулен налме канышыште улам. Йошкар-Оласе кондитерский фабрикыште пашам ыштенам, витаминный заводыштат тыршенам. Ялым изиэм годсекак шарнем, тӱзланыме пагытшым, вашталтмыжым ужынам.
Мый 1954 ийыште шочынам, ешыште 10-шо йоча лийынам. Ача-авам чылаже 11 икшывым ончен куштеныт. Илышыже нылытын кодынна.
Изинек пашам ыштен кушкынна. Ончыч тыште илыш шолын. Кугу колхоз лийын, фермыште ятыр вольыкым онченыт. Зерноток, сортировко пашам ыштеныт. Пошкудо Ошламучаш ялыште школ лийын, кевыт… Теве тиде плотина изи эҥер гына ыле, памаш-влак шыргыктен йогат ыле. Ончыч тушто шудым соленыт, мый шудо удыраш коштынам. Тыгак каванын нелытшым, мыняр килограмман улмыжым шотленам. Кӱкшытым висет да лопкытым… Пеш оҥай илышым ужынна, – каласкалыш Любовь Семеновна.
Купсольцевмытын суртышт моткоч мотор верыште шинча. Пӧрт воктенак – кугу плотина. Озаватын ойлымыж почеш, шокшо монча гыч лектын йӱштылаш, капым лывырташ лач веле. Йыр сылне садер одарланен. Пӧрт воктенак патыр кедр кушкеш, ломбо ден вишне саскаҥыт.
Палышаш улына
Тумер (Кабаксола) ялыште Иван Тимофеевич Беляев (1891-1936) шочын. Тудо марий сылнымутышто Ошламучаш Йыван семын палыме. Иван Беляев шочмо кундемыштыже драмкружокым почын. Тидак марий драмтеатр шочмылан негыз лийын. 1919 ий ноябрь тӱҥалтыште Озаҥ губернийысе калык туныктымо пӧлкан театр шотышто секцийже Царевококшайск кундемысе Ошламучаш ялын драмкружокшо негызеш «Марий калыкын икымше куснылшо театржым почмо нерген» пунчалым луктын. Тиде коллектив 29 ноябрьыште Сенькан ялысе школышто Тыныш Осыпын (И.А.Борисов) «Закон шумлык» пьесыж почеш икымше марий спектакльым модын ончыктен.
Историй гыч
- Кабаксола ял гыч Кугу Отечественный сарыш 48 еҥ каен, 23 салтак пӧртылын огыл.
- Ял 1795 ийыште негызлалтын.
- 1931 ийыште Сталин лӱмеш колхозым почыныт, 1936 ийыште тудым «Мотор» сельхозартель дене пырля ушеныт.
- 1952 ийыште РСФСР Советын кӱшыл Президиумжын указше почеш ялым Тумер манын лӱмденыт.
- 1970 ийыште ял «Шойбулакский» совхозыш ушнен.
