Йоча пагытын тамже…
Подкогыльо (тыгак “подкоголь”; олыкмарла — “подкогыльо”, курыкмарла — “падкагыль”, йӱдвел-касвел марий-влакын “паткагыль”) марий калык кочкыш-влак коклаште ик эн кумдан палымылан шотлалтеш. Тудым ожно подеш шолтен ямдыленыт улмаш, сандене лӱмжат “под” да “когыльо” мут-влак ушалтме дене шочын.
Изиэм годым авам тӱрлӧ кӧрган подкогыльым ямдыла ыле: ковыштаным, пареҥганым, торык ден пареҥганым, да мыйын эн йӧратыме кӧрганым — шылан да шож шӱрашаным. Кызыт утларакше пареҥге да торык кӧрган подкогыльым ямдылат. Марла тудым эше тувыртыш маныт, а сийжым — тувыртыш когыльо.
Таче ме лач тыгайым ыштена.
Мыланна кӱлыт: 3 стакан (200 мл) да изишак шавалташ ложаш, 1 муно, 1 стакан (200 мл) вӱд, 200 г пареҥге, 200 г торык, шинчал (келшыме семын), когыльым шӱралташ 50 г шӱшмӱй.
Ямдылыме радам
Руаш:
Муно ден вӱдым лугыман, шинчалым шавалтыман. Вара ложашым ешарыман. Полкогыльлан руаш шере да пеҥгыде лийшаш. Руашым пел шагатлан “каналташ” кодаш кӱлеш. Ынже кошко манын, солык але иктаж петыртыш дене леведман, тыгодым руаш тӱкнен ынже пиж.
Кӧргӧ:
Торык да пареҥге кӧрган подкогыльым ышташ манын, пареҥгым эрыктен, шолдыран падыштыман да шинчалтыме вӱдеш шолтыман. Вара вӱдшым кышкалман (пундашеш изишак кодаш лиеш) да торык дене йӧре шурыман. Шинчалым келшыме семын ешарыман. Торык дене пареҥгым ик нарак пышташ лиеш, но пареҥге шукырак гын, мылам утларак тамлын чучеш.
Руаш ямде, кӧргат уло. Подкогыльым ышташ тӱҥалына веле.
Руашын ик ужашыжым налын, йытыр дене мелна семын шарена. Кӱжгытшо — иктаж кок миллиметр наре. Вара стакан дене йыргешке-влакым темден луктына. Когыльо кӧргым йыргешке покшеке пыштен пӱтыралына да чывышталын тӱрлена.
Шолтымаш:
Шинчалтыме шолшо вӱдыш икмыняр когыльым пыштыман да пудыратыман — ынышт пиж. Шолаш пурымешке, жапын-жапын тарватыман. Шолаш пурен гын, тулым иземдыман.
Подкогыль-влак кӱшкӧ нӧлталтыныт, тугеже подкогыльо ямде. Ӱстелыш сийым лукмо деч ончыч, шӱшмӱйым пыштыман, тыгак ӱмбалым (лайым) ешарен кертыда.
Перкан лийже!
Шарнымаш…
Подкогыльым ыштыме годым мый кажне гана шочмо пӧртым шарналтем. Шарналтем, кузе авам дене пырля когыльым ыштенна, кузе тудо мыйым подкогылеш моторын тӱрлаш туныктен. А тӱрлемем ок лек гын, воштылына, мыскарам ыштылына ыле. Кызыт мый тыгай йӱлам шке ешыштем шукташ тыршем: йоча-шамычемлан шке моштымемым туныктем да нуным марий калыкнан кочкыш сийже-влак дене палдарем.
Возымаш пайдале лийын але йодышда уло гын, комментарийым серыза.
Автор:
Татьяна Мамаева, Йошкар-Ола.
Авторын фотожо-влак.
