Шкет кодшо шырчык

Автор — Римма Якаева.

Могай куан – шошым вучен шуктышна!  Тошкемыcе ломбышто шырчык мурымо йӱк шокта.  Шым ӧркане, ломбо деке ошкыл колтышым. Ик кӱжгӱ укшыш пижыктен шындыме омарта ӱмбалне, шулдыржым кырен-кырен, шырчык мура, шкаланже пӧртымат муын, коеш. Но омартажым кораҥдаш логалеш, очыни. Тыште илаш, игым ончен лукташ пырыс-шамыч садикте огыт пу.  Ӱмаште кушкын шушо иге-влакым чыла пытарышт, эсогыл кугу шырчыкшымат солалтен кайышт. Эскерен толашышна гынат.  Пырысым оролен шуктет мо?
Кастене паша гыч толмеке, пелашемлан ойлем: «Айда шырчык омартам ломбо гыч кораҥдена, илаш пурат гын, поктен лукташ жал лиеш. А пырыс-шамыч деч садикте оролен огына шукто. Ачам омартам кужурак да кӱжгырак ломашыш пижыктен, пече меҥге воктеке кӱнчен шогалта ыле, тушко пырыс ок шу. Ала меат тыге ыштена?»
Пелашем ойлымем дене кӧныш. Кастенак шырчык омартам ломбо гыч мучыштарен волтышат, ачалыш. А эрлашыжым, пече ломашыш йӧнештарен, кӱртньӧ меҥге воктеке кӱнчен шогалтышна.  Ик кече эртымек, пелашем ойла: «Ик омартат пеш йокрокын койын шога, эше кокытым ышташ ала-мо». «Кумылет уло гын, ыште», – манам.  Тыге эше кок омартам шогалтышна.
Шырчык толмым ме веле огыл, пошкудо-шамычат эскерат улмаш.
– Кум омарташкат шырчык-влак шудо пырчым пеш талын нумалыт. Ужыч мо? –  йодо пошкудо ӱдырамаш.
– Ужым, – манам, – тидыже пеш куандара, таклан огыл ыштен толашышна.
Кум омарташтат илыш шолеш. Мурым мурат, мемнам куандарен, пыжашым оптат, муным мунчен, пӱкташ шинчыч.
Кок омарташке кочкышым эре нумалме коеш, а кумшыш южгунам гына ик шырчык чоҥештен толеш да тулеч вара икмыняр кече огешат кой.  Ала мый ом уж… Уке, тидым пошкудемат шекланен улмаш.
Икмыняр жап гыч кок омарташте иге-влакын йӱкышт шокташ тӱҥале. А кумшышто тугак шып. Мо лийын? Молан игым ышт лук? Кушко ик шырчыкше лие? Иктыже гына южгунам коеш. Чоҥештен толешат, омарта кӧргыш пурен лектеш, вара леведыш ӱмбаке кӱзен шинчеш да кужун шинча.  Вара адакат иктаж жаплан йомеш.
Кеҥеж кече туге писын эрта, нимом шижын шукташ огеш лий. Кок омарта гыч я ик вуй, я вес вуй койылалта, южгунам иканаште коктын шӱкедылыт. А вес омарташте тугак шып.
Икана оҥай сӱретым шекланенам. Омарташке шырчык чоҥештен тольо, но кондымо кочкышым игылан пукшен ыш шукто.  Почешыжак чоҥештен толшо вес шырчык тудым поктен колтыш. Мо тиде тыгай, молан поктен колтен?
Саде шырчыкет кокымшо омарташ пурыш. Тушто иге-влакым пукшымыж годым адакат вес шырчык толын шуо да нуно коктын кредалаш тӱҥальыч. Нигунам тыгайым ужын омыл ыле, ӧрын, умбакыже ончен шогем. Кредал чарнымек, ондакрак толшо кайык яра омарта ӱмбаке миен шинче.
– А-а-а, тидыже саде шкет кодшо шырчыкет ужат, – шке семынем шоналтышым. Тудынат икшывым пукшымыжо шуын…
Тулеч вара шкет шырчык ыш кой. А ик эрдене кужу ломашыште улшо изи пӧртлаште йӱк ыш шокто.
– Ой, илыме верыштым коден каеныт улмаш, — шоналтышым мый.
Чонемлан туге йокрокын чучын колтыш, теве шортам.  Трук шкет шырчык яра омарта ӱмбак чоҥештен тольо. Кӧргыш пурен лекте, вара вес омарта кӧргыш, кумшыш… Мый, кугун шӱлалташ тоштде, мом умбакыже ышта манын шырчыкым ончем. Кумшо омарта гыч лектат, яра омарта ӱмбаке шинчын, чот гына шулдырым кырен-кырен мураш тӱҥале.  Кужу жап тыге мурыш, вара икмыняр жап шып шинчышат, чоҥештен кайыш. Ала тыге чеверласыш, ала ойгыж дене мурыш.  Кумылемым пудыратен кодыш.
Ала вес ийлан пелашым муэш да тышкак толын лектеш манын, ятыр шонкален шинчылтым. Тиде да моло йодышемлан кайык-шамычым шымлыше-влак, вашмутым пуат ыле, очыни…
Мый нине кайык-влак дене пырля тиде кенежым илен эртарышым… Тетла шырчык-влак омарта деке ышт тол.  Южгунам кугу тӱшка дене тошкемыште, шудо ӱмбалне, коштыт, чоҥештылыт. Нунын коклаште мемнан омарташте илен лекше-шамычат улыт манын куанен ончем, да вес ийын уэш илаш толыт манын ӱшанем.
31.01.2024 г.