Мураш сандалык кӱштен

— Эльфис, кузе тый сем тӱняш логалынат?

— Мыйын авам, Гараева Зинера, мурызо лийын да изиж годсекак мыйым концертлашке пеленже налын. Тудын мурымыжым эре онченам. Параньга школышто тунеммем годым туныктышо-влак мыйым авам семынак мурызым ыштынешт ыле улмаш. «Авам мура гын, мыят мурышаш улам? Вет тыге ок лий!», — шоненам. Туныктышо-влак мыйым чыла школ мероприятийыш пуртеныт. Тушто актёрат, мурызат, музыкантат лийынам. Кызыт мый нунылан пеш кугу таум ойлем.
9-ше класс деч вара школ гыч каенам да Параньгаштак училищыш механизаторлан тунемаш пуренам. «Чиж и Со» группын ик мурыштыжо семын актовый зал шеҥгелне тошто семӱзгар-влакым муым. Нуным ачалаш пижым. Училищым пытарымылан ончыкылык корнем раш лийын. Умбакыже Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыш тунемаш кайышым, тушто «Балалаечник» специальностьым ойырен нальым. Колледжым пытарымеке, Озаҥ оласе Тӱвыра институтыш «Барабанщик» специальность дене тунемаш пурышым да 2019 ийыште тунем пытаренам.

— Тӱмырым кыраш изинек йӧратенат, а мураш тӱҥалат манын шоненат мо?

— Училищыште чыла семӱзгарым погымеке, йолташем-влак дене пырля ансамбльым чумыренна. Тыгодым ик участникшат шоктен моштен огыл.
Инструмент коклаште гитар, бас-гитар, клавиш да тӱмыр лийыныт. Туге лекте, мемнан тӱшкаште тӱмырым иктат ынеж кыре, чыланат гитарист, мурызо лийнешт ыле. Мыланем ударный установко коклаш шинчаш логале. Тунам кузе тудым чын шокташ кӱлмым умылен омыл.
Мурызо лияш нигунам шонен омыл, но сандалыклан тыге кӱлын улмаш. Кызытат тидлан ӧрам. Кеч мыняр торешланем ыле гынат, садак мураш тӱҥалам ыле. Тиде у сеҥымашлан мый пеш куанем!

— Ачат-ават усталык корныштет полшеныт?

— Ачам ден авам усталык пашамлан тореш лийыныт. Ачай электрик пашажым умбакыже шуяш тӱҥалам, шонен, пеленжат чӱчкыдын налын. Но чонем сымыктыш тӱняш ӱжын.
15 ий эртымек, ачам мылам каласыш: «тыйын лектышетымат, пашам ыштыметымат ужам! Молодец улат!» Туге гынат ача-ава тургыжлана, вет тый пӧръеҥ улат, оксам ыштен моштышаш улат. Мый шонем, нуно чын улыт. Но кеч-могай пашаште шке виетлан ӱшанет гын, садак шот лектеш.

— Кӧ тыйым кумылаҥда?

— Вес элысе музыкант-влак мыйым пеш кумылаҥдат. Йотэл тӱмырзӧ-влак. Койышем дене мый — меломан, тӱрлӧ семым колыштам, шкежат тӱрлӧ стильым шоктем. Мый рокымат, джазымат, попымат, хип-музыкымат колыштам.
Мыйым чыла мурызо-влакат, музыкант-влакат кумылаҥдат. Чыланыштым ойлен пытараш ок лий.
Воктенем улшо еҥ-влакат мыйым пеш кумылаҥдат, ме ик пашам ыштена, ме вияҥына. Кажне еҥ шке семынже оҥай, шке семынже ойыртемалтше.

— Икшывет нерген каласкале.

— Мыйын эргым уло, Гараев Даниэль Эльфисович. Апрельыште тудлан 9 тылзе темын, тудо мыйын гаяк чулым рвезе.

— Тый чӱчкыдын гастроль дене коштат, ешет дене шуко жаплан ойырлаш логалеш. Кузе тидым чытеда?

Тиде пеш неле йодыш, но гастроль годым ешем дене кылым кучаш тыршем. Ме икте-весынам шижаш манын, эреак видео йӧн дене вашла йыҥгыртена. Адакшым, жапым нунын дене эртараш манын, мый концерт коклаште мӧҥгӧ толаш тыршем. Ойырлаш йӧсӧ гынат, пашамын кӱлешлыкшым ме умылена.

— Эргыч тыйын кышат почеш кая гын, тореш лият мо?

— Конешне, эргым мыйын кышам почеш кайыже ыле манын шонем. Но тыгодым умылем: кажне еҥ шке семын ойыртемалтше, тудын шке талантше уло. Сандене эргым вес корным ойырен налаш шона гын, мый тудлан эҥертыш лиям да сеҥымашыш шуаш полшем.

— Мурет-влак кузе шочыт?

— Мыйын усталык пашам кумыл нӧлтмӧ дене тӱҥалеш. Тиде кеч-моат лийын кертеш: эмоций, ситуаций, айдеме але тыглай случай. Кунам мый у мурым возаш ямде улмем шижам, тунам возаш шинчам.
Икымше ошкыл – тиде текстым возымаш. Мый тӱҥ идей але мурын темыж гыч тӱҥалам. Текстын авторжо-влак шонымашемын, шижмашемын чыла рашлыкшым арален кодат. Тылеч вара ме марий йылме дене текстым пырля возена.
Кокымшо ошкыл – текстым ямдылыме деч вара мый семым шонаш тӱҥалам. Гитарым але фортепианым шоктен, семым возем.
Южгунам сем ончычрак толеш, а вара – текст. Мут ден сем коклаште чын балансым муаш кӱлеш, нуно икте-весыштым ешарышаш улыт.
Кумшо ошкыл – сем ден текст ямде улмо годым аранжировко дене пашам ышташ тӱҥалам. Вара ешартыш инструмент-влакым, бас-гитарым, ударле але синтезатор-влакым пуртем.
Нылымше ошкыл – чыла ужашым пырля погымо деч вара мый студийыште але компьютер дене мӧҥгыштӧ демо версийым возем. Тыге кузе йӧҥгалтмыжым тергем.
Пытартышлан, муро мыланем келша гын, продюсерлан але вес еҥ-влакалан колышташ пуэм, нунын шонымыштымат шотыш налам.

Тыгай муро шочмо процессем. Кажне муро шкешотан да шке йӧным йодеш, но тиде чумыр йӧн мылам чын шонымашем да шижмашем ончыктышо музыкым ышташ полша. Мыйын произведением-влак кумылым нӧлтат да еҥ-влакым у кӱкшытыш шуаш кумылаҥдат манын ӱшанем.

— Усталыкетым аклыше-влак дене кылым кучет?

— Мыйын усталыкемым йӧратыше-влакым кажныжым аклем да нунын дене кылым кучаш тыршем. Тидланже тӱрлӧ йӧным кучылтам. Соцкыллаште комментарий, серыш-влаклан эреак вашештем.
Фанат-влак дене сай кылым ыштет гын, тунам тый дечет мом але могай мурым вучымым пален налат. Тиде мылам пайдале контентым ышташ тарата, семмастар семын вияҥаш полша. Фанат-влакын йодышыштлан вашештымым пашамын ойыраш лийдыме ужашыжлан шотлем.
Еҥ-влак дене мутланымаште чын лияш тыршем.

— Пашаштет мо тылат эн чот келша?

— Мыланем пашан шуко шӧрынжӧ келша, но усталык процесс деч эн кугу куаным налам. У мурым ыштымаш, аранжировкым ямдылымаш, студийыште возымаш – чыла тиде мыйын кӧргыштем энергий да кумыл нӧлталтмым луктеш. Мый ужам, кузе мыйын шонымашем-влак илышыш пурат, кузе муро еҥ-влакын чон кӧргӧ шижмашыштым тарвата.

— Мураш чарныме нерген шонымаш лектеш мо?

— Южгунам нойымекем, мурызо пашам шотышто кокытеланымаш лектеш. Но тыгак лийшаш, кажне еҥын тыгай шонымаш шочын кертеш. Туге гынат семым йӧратымем чыла уда шонымашым сеҥа. Сем – тиде мыйын профессий гына огыл, тиде – чонемын ик ужашыже.