Марий Элна нерген чын уверым палышт!
Республикыштына турист маршрутлаште инфраструктурым вияҥдаш манын, Марий Элысе спорт да туризм министерстве шукерте огыл конкурсым увертарен ыле. Сеҥыше-влаклан шке проектыштым шукташ федеральный бюджет гыч окса полыш ойыралтеш. Сеҥыше-влак радамыште марий амалкалче Владимир Аптулаевын лӱмжым ужаш поснак куанле ыле.
Мо нерген проект? Кузе тыгай пашам тӱҥалаш шонымаш шочын? Тидын нерген Владимир Аптулаев дене мутланенна.
– Володя, моткоч кугу пашам тӱҥалында. Палдаре, тыгай проектым возаш шонымаш кузе шочын?
– Шукын палат, очыни, турист-влак дене пашам ыштена, ола мучко сувенир кевытна-влак улыт. Тушто Марий Элыше ыштыме кочкыш йӧрвар сатумат ужалена.
Ужалышына-влак кажне кечын гаяк икгайрак сынан йодыш дене тӱкнат. Уна-шамыч, турист-влак палнешт, кушто кочкаш, кушто малаш лиеш? Мом ончаш? Мом ужаш кӱлеш? Марий калык моло калык деч мо дене ойыртемалтеш? Йӱла могайрак? Марий кочкышым кушто тамлен ончаш? А кушто марла кушташ туныктат, семӱзгар могайрак, кушто тудым ужаш лиеш? Мастер-класс-влак улыт мо? Икманаш, тыгай йодыш-влак моткоч шуко пурат. Тидлан кӧра ужалыше-влаклан тунемме сынан курс-влакымат эртарена. Калыкын историйже, марий йӱла, марий семӱзгар, тӱр нерген лектор-влак каласкалат.
Идалык утларак ончыч шонымаш лектын: толшо-влаклан экскурсийым эртараш. Тидын деч вара сборный экскурсий-влакым погаш тӱҥалынна. Йошкар-Ола дене палдарена. Экскурсоводым муаш полшена. Тыгай пашам тарватенна.
Республикышкына турист-влак шукын толыт. Марий Эл нерген, марий калык нерген арик-турик колыт, поснак чон йӱла, кунам тӱрлым палыде ойлыштыт. Сай уверым колмо шуэш. Садлан турист-влакын тӱшкан погынымо верлаште шкешотан турист увер рӱдерым почаш шонымаш ыле. Але пункт-влакым, кушто информацийым але буклет-влакым пуэдат. Икманаш, турист-влаклан путеводитель лийже манын шоненна.
Тиде шонымаш дене ме Марий Эл Республикысе спорт да туризм министр Лидия Батюкова деке лектынна, мутланенна. Тудо Йошкар-Олан ончычсо мэрже Евгений Маслов дене вашлиймашым эртарен. Ме шкенан павильоннам шындаш верым йодынна. Тиде йодышым шуко гына нӧлталме, шуко гана каҥашыме. И кунам йӧн лектын федеральный субсидийым эртараш, Республикысе спорт да туризм министерстве Туристско-информационный рӱдерым ышташ номинацийым пуртен. Йӧн лекмеке, йодмашым пуэнна, мо кӱлешым ямдыленна и вара сеҥенна, лектеш. Кок миллион теҥге оксам пуэныт. Но проектшылан шукырак кӱлеш. Тиде федерал окса деч посна шке оксам кучылтман. Туге гынат федерал оксам налынна да пашам ышташ тӱҥалынна.
– Молан лач кӱртьыгорно вокзал воктене тиде павильоным ыштеда?
– Тиде остановкыжо амалкалче Николай Иванович Мамаевын, мландыже гына ола администрацийын шотлалтеш. Шкенан верна уло. Садлан тушто ышташ шонен пыштышна.
Проектым ик павильонлан гына огыл шоненам ыле, а эше мемнан кевытлаште вераҥдаш стойко-влакым шогалташ. Но проектын йодмашыже почеш окса ик объектлан веле ойыралтеш. Тидлан кӧра ме тиде остановко гыч тӱҥална. Павильонышто панорамный окнам ыштена. Оласе архитектур дене келшен толшо лиеш. Могай остановко могай чуриян лийшаш ончыктышо типовой проект-влаклан эҥертен, ме остановкым павильоныш савыраш тӱҥалына. Турист-влаклан уверым пуышо рӱдерын шкенжын йодмашыже, регламентше уло. Ме гын тудым тыге ынена лӱмдӧ, вет Йошкар-Олаше уло ТИЦ. Олан историй тоштер пелен верланен. Но тушко логалаш манын тоштерым кычал кайыман. Мутат уке, шукын тушко миен огыт шу. Курортный верлам ончалаш гын, тушто турист-влаклан полышым пуышо рӱдер-влак калыкын тӱшкан каныме верлаштак улыт.
– Проектын тӱҥ шонымашыже могай?
– Шукырак турист-влаклан уверым пуэдаш, палдараш. Тек нуно республикна нерген, калыкна нерген сай уверым гына налыт. Тидыже посна чот шерге.
Иктаж кок-кум ий ончыч тидын шотышто шуко йодышым нӧлталынна. Спорт да туризм министр ончылнат, погынымашлаштат. Мом экскурсовод-влак мемнан кундемна нерген каласкалат! Шкеат колынам, ала-момат ойлыштыт. Вигак шонкален луктыт, шоя увер шарла. Икманаш, чын огыл, марий калыкнан яндарлыкшым ала-кузе амыртен каласкалат. Язычники маныт. Тиде чотак пижын шинчын. Але ойлыштыт марий кочкыш нерген. Мутлан, подкогыльо. Марий калык подкогыльо манын лӱмда вес кочкышым. Мелна нерген. Тиде адакат пуйто мемнан огыл. Тыгайым колат да чонлан йӧсӧ лийын кая.
– Олалан у объект мо дене кӱлешан?
– Турист-влакалан сай йӧным, комфортым ышташ. Толшо-влаклан вигак палдараш тӱҥалыт, кушто малаш лиеш, кушто йоча-влаклан оҥай, кузе Йӱштӧ кугыза деке, Шереметевын замкышкыже логалаш? Санаторий-влак могай улыт? Мемнан пашаеҥнат уло, кӧ тиде сомылым кызыт шукта. Кушто мом налаш, могай унагудо, каныме вер, кушто мом ужаш лиеш, могай событийный мероприятийыш каяш лийме нерген уна-влаклан палдара.
Тау, Володя, йодышлан вашештыметлан. Пашада умбакыжат воранен толжо. Тек Марий Элыштына туризм эшеат вияҥеш!
