Кугече йӱлам аралена
Кугече пайремым тӱрлӧ верам кучышо-влак тӱрлӧ жапыште да тӱрлӧ семын палемдат. Шошын эн волгыдо пайремжын моткоч шуко йӱлаже уло. Могайже мондалтын, могайже тукым гыч тукымыш куснен толын, аралалтын… Кызыт те Кугече пайрем годым могай йӱлам шуктен шогеда? Тиде йодышлан йолташна-влак вашештат.
Эльвира Попова, Америке:
– Кугече пайремым марий, руш да американ йӱла дене эртарем. Америкыште Кугече кодшо рушарнян лийын, руш-влакын – тиде рушарнян, а южо марий еҥын изарнян лийын. Чаманаш логалеш, тиде гана пайрем кечын корныш лектынна. Пелашем грузовой машина дене кудалыштеш, пашам ышта, а мый – пеленже.
Кугече вашеш мунымат, кочкышымат ямдылен, пелен налынна. Юмылан пелештен кочкына, но корнышто. Юмыжо чыла вере. Кодшо ийын Кугече пайремым мӧҥгыштӧ эртаренна. Ӱстембаке чесым поген, Юмылан пелештен, Кугече пайремым пайремленна. Мый муным тошто семын, шоган шӱм дене чиялтем. Мыланем тыге утларак келша. Руш манмыла – натуральный продукт. Но южгунам жап пеш шыгыр лиеш але кӱлеш продуктым «руш» кевыт гыч налын она шукто. Сандене чыла марий йӱла почеш кочкышым ышташ йӧсӧ.
Марина Смирнова, Йошкар-Ола:
– Эрдене кече деч ончыч сай кумыл дене кынелын, кече нӧлтмым ончыман. Тыгай ойым шепка гычак колаш логалын. Шкеже ик ганат ончен омыл, но шуко гана тиде сӱрет нерген лишыл еҥ-влакын ойлымыштым куанен, ӧрын колыштынам.
Кушкыжмын мыйын шочмо кундемыштем (Параньга кундемыште) – Кугу когыльо кече. А кӱэштыт подкогыльо семынак, але подкогыльымак. «Вӱргечын еҥ деке ида кай» маныт ыле кугыеҥ-влак. Изарнян сорта чӱктыш – тошто еҥлан сортам «пуат». Шуматкечын яндар кап дене когыльо кӧргым ыштат. Тушко комбо шылым пыштат. Мунымат южыжо шумат кастене яндар кап дене чиялта. А рушарня — эн вучымо да волгыдо кече! Эр эрдене когыльым ышташ кынелтат. Салмамуным, пулашкамуным, туарам ямлылат, кече гай мелнам кӱештыт. Да ты кечын чылан шы-ып гына мутланат. Тиде – юзо шӱлыш.
Анна Алыкечева, Моско:
– Кугече вӱргечын ӱпым шераш огыт кӱштӧ. Пуйто пакчам чыве удыра. Тиде кечынак еҥ деке коштман огыл. Южо еҥын корныжо келша, сандене ий куштылго да лектышан лиеш. Южо еҥын корныжо ок келше, садлан ий неле лиеш маныт. Изарнян мемнан вел (Марий Турек) марий-влак сортам чӱктат.
Мый кугече арням изием годсек моткоч йӧратем. Кушкыжмын да шуматкечын мончаш олтат. Кушкыжмынак рис да комбо йӧр дене когыльым ыштат. Можо ӧрыктара: руш калык тиде кугу арнян поснак пӱтым куча. А марийын ӱстембалне лыҥ чес да шыл когыльо. Оҥай.
Инна Алексеева, Морко:
– Кугече деч ончыч пӧртым, клатым эрыктен летына, кудывечым, уремым ӱштын шындена. Шуматкечын мочаш пурена, у вургемым чиена. Муным чиялтен, ӱстембаке кулич дене пырля йуӱдлан шындена.
Юмо лукышко чиялтыме муным пыштена, эрдене кече лекмым ончена – тудо чӱчкен лектеш. Тыгак омса ӱмбаке нулго уам керына, омсаш пурмаште шарена.
