Элнет школышто…
Шукерте огыл Татарстан Республикысе Менделеевск район Элнет селасе школышто уна лийна. Мийымына годым сад-пакчаште паша шолеш ыле гынат, йоча ден туныктышо-влак мыланна уло кумылын жапыштым ойырышт, школ илыш дене палдарышт.
– Пакчасаскам йоча-влак дене пырля ончен-куштена, икшыве-шамыч кеҥеж гоч тыршат. Теве телылан ямдылалтына, пырля у саскам поген налына, чыла эрыктена, — каласкалышт туныктышо-влак.
Элнет школ марий поэт, туныктышо М.С.Герасимовын лӱмжым нумалеш. Тыштак тудын лӱмеш тоштер пашам ышта. Школ оралте кугу, чапле, тунемаш чыла йӧн уло. Теве шукерте огыл школ республикысе грантым сеҥен налын. Пуалтше окса кӱшеш школ технике шотышто пойдаралтын: класслаш проектор ден экран-влакым вераҥдыме, школ пеленысе «Марий сем» йоча ансамбльлан йолчиемым да тӱрлӧ калык вургемым наледыме.
Кугу чатка школым ужмеке, чон куана. Но чаманаш логалеш, илыш йогын шке пашажым чарныде ышта… Школышто таче кечылан 22 йоча гына шотлалтеш. Икымше классыш тений ныл икшыве толын, а школ пеленысе йочасадыш кок йоча коштеш. Тыгай чотым пален налмеке, школын ончыкылыкшо шотышто чон коржеш.
Шочмо йылмынам тунемме нергенат йодыш тарваныш. Марий йылмым да литературым туныктышо Елена Борисовна Семякован ойлымыж почеш, кызыт йоча-влаклан марий йылмым шочмо йылме семын туныкташ куштылгыжак огыл. Молан манаш гын икшыве-влак шке шочмо йылмыштым ончычсо тукым семын палат да умылат манаш ок лий. Шочмо йылме семын туныкташ учебникат кажне классыште уке. Тыге гынат, вуйым нигӧ ок ший. Йоча-влак шке йылмыштым пагалат, туныктышат нуным кугезе йылмыштым йӧраташ эреак кумылаҥден шога.
Вашлиймаш годым меат йоча-влак дене палыме лийна. Нуно Элнет тӱвыра пӧртысӧ сылнымут концертнамат порын вашлийыч, эсогыл шкеат почеламут-влакым лудын пуышт. Тыгак семӱзгар мастар Иван Каменщиковын марий муро тӱняш ужатыше лекцийжым уло кумылын колыштыч. Тыште марий улмыж деч ик икшыват огеш вожыл, тиде шижалтеш. Но шке коклаште ӱдыр-рвезе-влакын марла пелештымыштым колаш ала-молан йӧршеш ыш логал…
Савельева Эльвира Аркадьевна, Элнет школ директор:
– Меман школна этнокультурный компонентан школлан шотлалтеш. Ме у кугыжаныш стандарт (ФГОС) почеш туныктена. Ты стандарт почеш учебный планым школ шке ойырен налын кертеш. Ме ты планым коллектив дене да ача-ава-влак дене каҥашенна, «с изучением родного языка» вариантым ойырен налынна. Тыге кажне классыште арняште кок гана шочмо марий йылме, ик гана шочмо марий литератур, шочмо руш йылме да литератур, тыгак кугыжаныш татар йылме урок-влак эртаралтыт. «Обязательный» манме ужашыште предмет уке гын, тудым ешартыш компонент гыч ешараш лиеш. Кугыжаныш татар йылме предметым ме лач тыге туныктымо планыш пуртенна.
Шочмо марий йылмым аралашак тыршена. Тыгодым кугыжаныш татар йылмымат туныктена. Татарстан Республикыште илена гын, йылмымат палышаш улына. Йоча-влак кеч тӱрлӧ лӱмсакышым умылышаш я илышыште кучылталтше ойсавыртыш-влакым палышаш улыт. Ача-ава-влаклан йылмын кӱлешлыкше нерген эре умылтарена, сандене марий я татар йылмылам туныктымо шотышто нимогай нелылык уке, йодмашым чыланат возат.
