Чон-шокшым пуышо ӱзгар-влакым ямдыла
Пытартыш лу ий жапыште этно виктыш кугу ошкылым ончыко ыштен. Тидым, очыни, шукын шижыт да ужыт. Кидмастар-влак орнамент-влакым кызытсе вургемыш келыштарат. Тидын дене у шӱлышым вургемлан пуат.
Ынде тамгам футболкышто, тувырышто веле огыл, тыгак упшышто, йолашыште, сумкаште ужаш лиеш. Этномодо вияҥеш, тиде куандара. Но вургем деч посна тыгак тӱрлӧ сӧрастарышат шукемеш. Шукерте огыл ик мероприятий годым пу дене ышытме, шер дене сӧрастарыме воштончышан шкатулко шинчаламлан перныш. Тошто марий арвер-шамычым ушештарыше сатум ужын, автор дене палыме лийде шым керт.
Галина Школярова Сахалин отросо Поронайск портовый олаште шочын-кушкын, туштак шинчымашым налын да пашам ыштен. А вара Галинам пӱрымашыже Йошкар-Олашке конден. Кызыт кидмастар пелашыже да ӱдыржӧ дене Марий кундемыште илат.
– Галина, кузе ты кидпаша тендам шкеж деке савырен? Куштылго сомылжак огыл.
– Куд ий ончыч Поронайск оласе краеведений тоштерыш пу гыч пӱчкедыше мастар Анатолий Дечули толын. Автор шке кидпашаже-влакым ончыктен да мастарлык-классым эртарен. Лач тунам мый пум да тудын дене ыштыме ӱзгар-влакым йӧратен шынденам. Йошкар-Олаш илаш куснымеке, ты пашалан мастар еҥ Геннадий Алексеевич Ефимов дене тунемынам. Тудо ты сомылын негызже дене палдарен, шуко техникым ончыктен. А эн тӱҥжӧ Геннадий Алексеевич мылам эрыкым пуэн, стандарт деч ӧрдыжыш кораҥаш йӧным ыштен. Стандарт нерген умылымашым шке жапыштыже Поронайскысе сымыктыш школ мыланем пуэн.
Тыгак вес айдемынат надыржым палемден кодыде ом керт. Тиде сӱретче, йолташ да пелаш – Владимир Николаевич Школяров. Анатолий Дечули пашам ышташ кумылаҥден, Геннадий Алексеевич надырым пуэн гын, пелашем чиялташ, тӱрлӧ эффектым пашаште кучылташ туныктен. Пу дене пашам ыштыме годым южгунам шканем волшебникла чучам Тыглай пу моклака гыч мом гына от «шочыкто»!
– Тендан ойыртемалтше шкатулкыда мыланем моткоч келшен. Эсогыл изи годсо пагытыш ушем дене кусненам да ковамын воштончышыжым ужынам. Кузе тынар марий шӱлышан арверым ыштен кертында?
– Мыйын тӱҥалтыш художественный шинчымашем уло. Тиде мыланем комозицийым чоҥаш, натюрмортым ямдалаш полша. Южгунам мый натюрмортым ыштем да телефоныш фотом ыштем. Тыгак этнографий теме мыланем лишыл. Поснак Юл кундемысе калыкын этнографийжым шымлем. А такшым, очыни, Марий мланде мыланем шке чыла тидым шижаш полша.
Шукерте огыл мыйын пашам-влак ончычсо пагытым шарныктат да чон-шокшым пуат манын умыленам. Теат ковада нерген шарналтышда, мыят ковамын пӧртшым шарнем: буфет, тӱрлымӧ солык-шамыч, пидме салфетке да тулеч моло. Сандене ямдылыме кажне арверем поро шарнымашан лийже манын тыршем. Мемнан элна тӱрлӧ калыкан, но ешнам чылан йӧртаена да аклена. Тудын дене кылдалтше кажне кырча-марчаже мыланна шерге. Сандене йӧратымашнам ме чылан ик семын ончыктена.
–Мероприятий годым мый шкатулкым да шергем гына шекланен шуктышым. А эше могай ӱзгарым я сӧрастарышым ямдыледа?
– Шкатулко да шерге деч посна тыгак пу дене лудым, имньым, чайым але сакырложашым кошталаш изи кольмым, талинга-влакым, воштончышлан рамым ямдылем. Но шонымаш ятыр, вий да жап гына ситыже.
Палемден кодыман: Галинан пашаже-шамычым тыгак Москошто ВДНХ-се «Россия» Тӱнямбалсе выставке-форумышто ужаш лиеш. Тылеч посна ВКонтакте сетьысе «УТКА | Марийская резьба по дереву|Ремесло |» тӱшкаште ончалаш йӧн уло.
Галинан архивше гыч налме фото-влак.
