Ынде шыже чинчыжым шава… (почеламут-влак)
Андрей Николаев
***
Шӧртньӧ шыже йӱла да шула,
Кож укшла гыч йога шинчавӱд…
Чуриет шӱмыштемже ила,
Пӧлекла шӱлышетым пич йӱд…
Йӱкет дене мардеж пелешта
Тӱтыран эр эрдене, йолташ…
Пуйто вачыш копатым пышта
Трук шып кӱрылтшӧ писте лышташ.
Тый ит мондо, таҥем, мый толам —
Лач тушманым умбак ужатем…
Шӧртньӧ шыжылан лач воштылам —
Мый ош телым моткоч йӧратем!
Светлана Алексеева
***
Ӱжарам ошемдыш тӱтыра,
Чодыра чалемын пуйто.
Чонемат ош шӱлык пӱтыра:
Ах, молан гын лийым уто!?
Кечын кумыл йӱкшыш путырак —
Тиде шыже йӱкшым пуыш.
Шонышет тунамже тутлырак
Ыле. Кызыт луктыч уш гыч…
Умыр водын шӱдыр кутыра,
Пыл вел тудым ыштыш лугыч.
Ынем лий садак шӱк-куштыра,
Пеледам, волгалтын, угыч.
Пеледам, волгалтын, угыч,
Ӱжарам ал солык авалта.
Шӱм-кылем тетла ок вургыж —
Ынде шыже чинчыжым шава.
Виктория Матвеева
***
Могай тӱсетым ӱмбакем налаш,
Ах, шыже, шыже, ойло мылам раш:
Келша мо нарынче улметше шинчамлан?
Ала йошкарге тувырым сӧралым ургыман?
Йӱрет йӱреш гын, ночко да луман,
Вара вет йӧршын шокшын чийыман…
Шӧртнялге южышто тый пу мылам йомаш,
А сыныштем эре лиеш йӧратымаш.
Галина Сайтаева
***
Лышташ чотак йоген сӧга*
Йолна йымалне шыжым.
Пасушто шудо лывыжга,
Жапшат шуэшыс, чынжым.
Кеч куш ончал, пижеш шӱмеш,
Шӧртнялге, той, саралге.
Шинчам кумет гынат, коеш:
Оваргыш пыл каваште.
Каваже теҥгыз вӱд тӱсан,
Кечат онча шыпракын.
Почеш пижеш эр лупс шыман,
Кошка шол эплынракын.
Кеч шӱлыкан улат гынат,
Пеш йӧратем мый шыже кечым,
Кӱш нӧлталтеш шӱм-чон садак,
Ончен той чодыра велым.
*сӧга (диал.) — шуршит (сӧгаш — шуршать)
***
Кайыккомбо вашка кечывалвеке,
Телылан каналташ тарванен.
Кумылемже вола, ужатем гын,
Адакат ий эртен манылден.
Той тӱсан пӱртӱсем, йыр тый ончо…
Шӱлыкан чай, тудат йӧсланен.
Шӱшпыкан кеҥежем, омеш кончо,
Шӱм-чонлан лыпланаш тыланен.
Куш каен кеҥежемын ты вийже,
Чылажат пеш ситен моктанаш,
Йӱштыжат, шокшыжат лыҥак лийже.
Пӱртӱслан кӱлешан, икманаш.
Кайыкшат ок муралте эрдене,
Шып касат — кеч мыняр колыштат,
Ял воктен шурнывечыште веле,
Йӱд мартен, чарныдегеч тыршат.
Ална Алкече
***
Шыман лӱҥгыктет, ший вӱд толкын.
Тенийлан чеверын маннет.
Тышан, вескана угыч толын,
Шонем, шер теммешке канем.
Эрла тарванем тора корныш.
Эрла шыже кече толеш.
А таче йӱд юж ныжыл, поро.
Шем теҥызын семжым колеш.
Каваште йолга чолга шӱдыр.
Ура чонлан корно — куан.
Тӱняшке толеш шыже ӱдыр.
Мый шӧртньӧ пиалым муам.
***
Шыже шӱлыш шӱлыкан.
Чонемлан гын пеш куанле.
Кечыжат онча шыман.
Коваем гаяк аман.
Шыже манын ом ӱшане.
Тудо пуйто ю виян.
Шокшо жапын ӱмылкаже.
Самырык уэш лиям.
Пуйто угыч вашлиям…
Теле кеч толеш вараже.
Людмила Семенова
***
Мый шыжын шочшыжо улам:
Юалгын пуйто пуалам,
Кертам мардежла талышнен,
Лышташ гай шып гына волен.
Мый шыжын ночкыжо улам:
Нимо оккӱлланат шортам;
Я трук, пылпомыш кечыла,
Мый йывыртен мондем чыла.
Мый шыжын кочыжо улам:
Тамлен поланым, кушкынам,
Чыташ перна ты койышем,
Кӱлам гын тыланет, шошем.
Ольга Эльтемерова
Тушто
Кече лие шӱлыкан,
Йӱштӧ йӱр шыжа коклан.
Саскам, шурным погыман,
Тиде жап могай лӱман?
(Шыже)
Мемнан уло пакчана (сылнымур аршаш)
Ковышта
Шуко шочын ковышта,
Ешна когыльым ышта.
Тамле шӱрым шолтена,
Вочко тич шинчалтена.
Редис
Мый редисым йӧратем,
Тудым эн ондак ӱдем.
Вӱдым чӱчкыдын шавем,
Писын кушшо ман шонем.
Кечшудо
Кече семынак коеш,
Кажне кечынак кушкеш.
Тудын шумыжым вучем,
Кичкыжым тамлен кочнем.
Ушмен
Мый ушменым куштенам,
Ушкалемлан пукшенам.
Аваем кастен ойлен:
— Шӧрым ик ведрам пуэн.
Кияр
Ой, мыняр ужар кияр!
Шып йыраҥыште кия.
Ит ӧркане вел погаш,
Тутло кочкышым ышташ.
Шоган
Ик шоганым шындышна,
Леве вӱдым оптышна.
Тудо чотак куанен,
Кугу ешым чумырен.
Шоган шуко, тол налаш,
Телылан лиеш шапаш.
Кешыр
Кечын кешырым луктам,
Куаналын ончалам.
Тудым йӧратен кочкам
Да виян, кугу лиям.
Помидор
Помидоржо йошкарген,
Кечеш кӱын чеверген.
Кӧ гын тудым ончалеш,
Шӱвылвӱдшымак нелеш.
Шоптыр
Ошо, шеме да йошкарге,
Кушкеш шоптыр пакчаштем.
Южыжо эше ужарге
Тудым вес гана погем.
Олма
Олманаже шочын шуко,
Корзиҥгаш оптен лач шукто.
Ончалат — шинчат шарла,
А пурлат — умшаш шула.
Ломбо
Ошын-ошын пеледеш,
Тамлын-тамлын ӱпшалтеш.
Ужар кичке шемемеш,
Кочса тудым шер теммеш.
Полан
Тудым чыланат палат,
«Чондымо — вӱран», -ойлат.
Ошын пеледеш полан,
Шыжым кочемеш молан?
Снеге
Олык лапыш волена,
Шер гай снегым муына.
Толза теже унала,
Шӧр ден снегым пукшена.
Эҥыж
Ой, моткочак шуко эҥыж,
Шӱвылвӱд шкеак йога.
Уло мемнан «йошкар леҥыж»,
Кӧ туш писынрак пога?
Мӧр
Мӧр йыраҥыш ончена,
Эн йошкаргым погена.
Тичак лиеш атына,
Шер теммешке кочкына.
Эмма Ильина
Шыже тÿс
Толын шуо сылне шыже,
Йыр тÿс-влак дене модеш:
Иктымат ӧпкеш ок кодо,
Чиялта кузе кӱлеш.
Куэрла чылтак шӧртняҥын,
Шинчам веле йымыкта,
Пызлын кичкыже вÿраҥын,
Шер аршаш гай койылда.
Нарынче, кÿрен, йошкарге,
Той, шапалгыше, молат…
Я коклан гына ужаргын
Пÿнчӧ, кож-влак шогылдат.
Да, пÿртÿс пала пашажым:
Мом, кузе ышташ – чыла.
А мемнан гын илышнаже
Кок тÿс вел: ола-вула.
Алена Яковлева
***
Мыняр чиятше тыйын, шыже!
Мыняр моторлыкет, ӧрмаш!
Улат юалге, садак ныжыл.
Тыгай лиеш йӧратымаш.
Лиеш. Кунам йодеш чон тулым,
А йыр чевер сынан йомак!
Саска томаҥын, шере, тутло,
Кӱрлат гына – пурлат, йомат…
Ах, шыже, тул гаяк чияште
Чонлан чучеш – йӧратымаш.
Но тиде сылнылык лоҥгаште
Юалге деч нигуш шылаш.
Палет, мылам нигуш шылаш.
Ӧндал
Ӧндал мыйым, шыже. Йолташла.
А мый вачышкет эҥертем.
Шавал ӱмбакем той лышташым,
Капем покшым дене нӧртен.
Ӧндал. Ом титакле, ом кылме.
Палет, лиеда йӱштырак,
Кунам пӱшкылеш еҥын йылме,
Кунам келшымаш — куштыра…
Ӧндал мыйым, шыже. Авамла.
Ачамла тый сугыньым пу.
Чамане, вӱчкалте, саламле…
Мый шкетын ӱнарым ом му.
Эн лишыл еҥем семын колышт,
Ит вурсо. Тыгайже ситат.
Кунам лӱмынак чон тулшолыш
Ялт кумыж гай ӱчым ӱдат…
Ӧндал мыйым, шыже. Таҥемла.
Шыжа йӱр ӱматым шижнем.
Палем, тыгай нечке улмемлан
Коклан индырем шкеак шкем.
Мый кӱлдымӧ лийын ом мошто.
Пусталык чонем нелемда.
Ах, шыже, идалык отрошто
Кеч шке семынет, но ӧндал…
Надежда Моисеева
***
Вачышкем ваштар лышташ камвозо,
Шыже толмым шолып шижтарен.
Ну кузе тыгайым мый ом возо?
Чоныштем ю вийым тарватен.
Мый лектам оралгыше йолгорныш,
Кидыштем — мотор лышташ аршаш.
Ушыштемже тӱрлӧ-тӱрлӧ шоныш,
Пӱртӱсшат могай сӧрал улмаш!
Ошкылам мый шыжыш, ал кеҥежлан
Чеверласыме шомакым кычалам,
Тауштем саскан поян леҥежлан,
«Вес гана вашлийына» манам.
А кеҥеж пытартышлан ӧндале
Леве, койышан мардежше ден.
Шӱлык кумыл, вучо, ит тол але,
Шӧртньӧ шыжым йӧратен коднем.
Августа Романован фотожо-влак.
