Кумда тӱнялан йоҥгалт, марий муро
Шукерте огыл Интернет тӱняште у марий интернет-радио пашам ышташ тӱҥалме нерген увер шарлыш. Кӧ тудым ямдылен? Кузе ты шонымаш шочын? Интернет-радион ончыкылыкшо могай? Ты материалыштына чыла йодышлан вашмутым муыда!
Марий интернет-радио проектын авторжо – Сергей Селезнев (Вк воткылыште – Сергей Муро). Рвезе Одо кундемын рӱдолаштыже, Ижевскыште, шочын-кушкын. IT-специалист. Икмыняр жап Бельгийыште илен, тушто программистлан тунемын, шым ий наре Моско олаште илен да пашам ыштен, кызыт ешыж дене шочмо олаштыже ила.
Сергей, тый вет шкеже марий отыл, марий интернет-радиом ышташ мо таратен?
– Радион шочмо историйже вич ий ончыч тӱҥалын. Тунам мый ик марий ӱдыр дене (кызытсе пелашем дене) палыме лийынам. Тунам икымше гана марий калык, марий йылме нерген утларак пален налынам. Шарнем, Ижевскысе марий дискотекыш мурызо-влак Михаил Веселов дене Лилия Петухова толыныт ыле. Мый ужынам, кузе марий ӱдыр-рвезе-влак муралтен-кушталтен-тавалтен жапым эртарат, ик еш семын, пырля. Марий койышым ужынам, ала-могай ӧрыктарыше да куатле шӱлышым шижынам. Тунам чоныштем у кумыл шочын. Варарак ешем дене Нефтекамск марте лӱмын Володя Матвеевын да Йорга Качын концертыштым ончаш миенна. Тыге мый Володя дене палыме лийынам. Ме ятыр жап мутланышна, Одо кундемыште марий мероприятий-влакым эртарыме шотышто йодышым тарватышна… Марий мероприятийым организоватлыме шотышто нелылык уло гын, молан тудым тӧрлаш огыл? Тиде пашам шке виктарен кертамыс! Тунамсе мутланымашна мылам моткоч кугу шӱкалтыш лие. Лач тидак варажым марий интернет радиом ыштыме сомыл марте шуктен. Молан манаш гын лачак марий еҥ-влак дене пырля марий шӱлышан проект-влакым илышыш пуртымо дене мый утларак да утларак марий калык верч тыршаш кумылаҥынам. Чонемлан тиде моткоч келша!
Кызытеш радиошто лачак муро-влакым гына колышташ лиеш. Мый марий артист-влак дене кылым кучем, Марий Элысе радиом да тушто тыршыше-влакым моткочак йӧратем, пагалем. Но шкеже руш уламыс, марий йылме мылам палыдыме, сандене марла йоҥгышо передачылаште мом ойлат, ом умыло. Тыгодым марий муро чонемлан моткочак келша. Тиде кумыл марий мурым веле йоҥгалтарыме радиом ышташ таратен.
– Марий муро-влакым кушто муат?
– Интернетысе «почмо» площадкыла гыч налам. Вконтакте воткылысе тӱшкалаште муам, Ютубысо видео-влакым йӱкым ойырен лукшо программе полшымо дене аудиош савырем. А эн тӱҥжӧ – ятыр марий артист дене вашкылым кучем, нунын деч мурыштым налам, сандене ты интернет-радиошто моло вере йоҥгалтдыме муро-влакым колаш лиеш.
– Иктаж нелылык шижалтеш мо?
– Кызытеш Гугл Плей (Google Play) Ап Стор (App Store) площадкылаште приложений гоч пашам ыштымаште нелылык уло. Технический нелылык. Тиде тӱнямбалысе ситуаций да тӱрлӧ чарымаш-влак дене дене кылдалтын. Мый программист улам, сандене моло нелылыкшым ом шиж. Шийвундо шотыштат йодышым шке ӱмбакем налынам, шке рашемдем.
– Кызытеш радиошто муро йонга, а ончыкыжым иктаж передаче-влак лийыт мо?
– Ме ты шотышто ятыр шонкалена. Эше могай форматыште передаче-влак лиймым ойлен ом керт, но раш каласен кертам – ончыкыжым марий артист-шамыч дене тӱрлӧ интервьюм ышташ тӱҥалына. Мый палем, артист-влаклан кеч-кӧнат ятыр йодыш уло. Вашмутым колаш оҥай лиеш ыле. Кунам тиде шонымашна шукталтеш, кызытеш раш каласаш неле. Марий пайрем-влак нергенат иктаж передаче лийын кертыт… Варажым ме кунам мо лийшаш нерген календарьым ышташ шонена. Тыгак эрлан, кечываллан, каслан я йӱдлан келшен толшо муро-влакым ойырен чӱкташ тӱҥалына. Тӱрлӧ мероприятий, концерт, спектакль-влак нерген уверым колтылаш тӱҥалына. Марий-влак тӱрлӧ кундемыште илат, посна верысе уверым пален налын кертыт. Шонымаш ятыр. Мыйын пелашем – эн кугу полышкалышем. Ме тудын дене эше тӱрло сай сомылым шонен муына, мо улмо дене огына серлаге.
– Иктаж чарымаш, темлымаш улыт?
– Ийгот нерген ойлаш гын, радиом изижланат, кугужланат колышташ лиеш, нимогай чарымаш уке. Тыште кызытсе эстрадыште кумдан палыме мурымат, ончычсо муро-влакымат чӱктена. Кажнылан келшыше муро уло. Тыгодым радио марий-влаклан гына огыл. Марий муро моткоч сылне да сымыстарыше. Тек тудым чыланат колыштыт. Ме вет йот йылме дене йоҥгалтарыме мурым колыштына. Йылмым огына умыло гынат. Тыгак марий интернет-радио шотыштат. Тиде ик эн тӱҥ шонымашна: кӧ марий тӱвыра, йылме, калык нерген нимом ок пале, тудо марий муро гоч чылажымат умылен, пален налын кертше. Ме марий мурын ямжым кумда тӱнялан палдарена.
– Ик паша вес пашалан кумылаҥда. Тиде тыге? Ала эше иктаж сай шонымашда уло?
– Тыге. Ме кызыт эше ик музыкальный проектым ямдылена. Тений марий музыкым колыштмо порталым ямдылен шуктена. Тиде чыла марий мурым иктыш чумырымо шкешотан вер. Программе кажне еҥын могай сынан мурым чӱчкыдынрак колыштмыжым шымла да икгайрак сынан, тыгайрак жанран вес муро-влакым колышташ темлаш тӱҥалеш. Тунам чонлан келшыше мурым кычал толашымат ок кӱл — тудо шке лектеш.
Тылеч посна ятыр шонымаш уло, но чылажым ончылгоч ойлымо ок шу. Ончыч паша ышталтше.
Сергейлан чон почын мутланымыжлан тауштена. Тек у марий интернет-радион йоҥгалтме кумдыкшо эре шарла, тек ты радио марий толкыным эшеат вияҥдаш полша. Тӱҥалме паша суапле лийже!
Фото-влакым С.Селезневын архивше гыч налме.
