«Айста марий улмынам ончыктена!»

Автор — Виктория Матвеева.

Пытартыш жапыште мари муро аланыште «Моско Мари» хорын уэмдыме мурыжо-влак йоҥгалтыт. Тиде хорым Курыкмарий кундемын ӱдыржӧ Агата Симора чумырен. Шукынжо тудым мурызо Агата Смирнова семын палат. Агата шке тунем лекме профессийже дене эше музыковед. Шукерте огыл тудын дене лишкырак палыме лийна да пашаже нерген мутланышна.

— Агата, тендан мурымыдам икымше гана телым 2021 ийыште Москошто у ийлан пӧлеклалтше мероприятийыште колынам. Чынже денак вес шӱлышан, ойыртемалтше муро-влак улыт.

— Паледа, икымше гана огыл мылам тидын нерген ойлат. Козьмодемьянск олаште 2011 ийыште эртаралтше «Песня года» конкурсышто мый шке возымо «Шачмы вӓр» муремым муренам. Тунам жюри изишак ӧрмалгыше лийын гын, кумдан палыме мурызо да журналист Раисия Данилова мари джаз лекме нерген куанен каласен. Тудо жаплан мый эше студент веле лийынам, но мурылан кугу тӱткышым ойыренам. Мурем-влаклан мутымат, семымат шкеак возем. Тыгак мыйын руш муро-влакат улыт. 2021 ийыште Москошто сольный концертым эртаренам, тушто рушлат, марлат муренам.

— Те академический музыкальный образованиян улыда. Каласкаледа тидын нерген?

— Муро-сем тӱня мылам изи годымак почылтын. Ончыч Йошкар-Оласе сымыктыш гимназийыште тунемынам, вара Ключников-Палантай лӱмеш тӱвыра да сымыктыш колледжыште фортепиано направлений дене шинчымашым погенам. Вара студент семын Моско олаште, Гнесин-влак лӱмеш российысе музык академийыште музыковедлан тунем лектынам. Студент жапыште шке шочмо кундемыштем шуко курыкмарий мурым погенам, диплом пашамат курыкмарий мурын йоҥгалтмыже нерген возенам. Ынде музыкальный академийыште марий муро-влак нергенат сайын палат. Тидын деч посна мый пырля тунемше студент-влак деке мураш эре коштынам, нунын деч шукылан тунемынам. Чыным ойлаш гын, мый кызыт мартеат туныктем веле огыл, а эре тунемам, урок-влакым налам, шкемын музыкальный шинчымашем эре шуарем. Мутлан, кокымшо кӱшыл образованийым налынам, Москосо кино школышто кино-влаклан семым возаш тунемынам.

— Тендан паша корныдам ончалаш гын, туныктымо пашада тӱҥ манаш лиеш?

— Кызыт мый частный урокым пуэм, йоча да кугурак-влакым мураш, фортепиано дене шокташ туныктем. Тыгак мурымат возем. А такшым мый шуко тӱрлӧ верыште пашам ыштенам: ик жап Йошкар-Олаште концертмейстер лийынам, вара Моско олаштат тиде пашамак шуктенам, музыкальный литературым, музыкын теорийжым, историйжым туныктенам, фортепиано дене шокташ туныктенам да эстрадный вокалымат вӱденам. Чынжым гын тиде пеш оҥай сомыл, но шуко вийым да жапым налеш.

— Агата, тендан вет эше руш эстрадыштат паша опытда уло?

— Чынак, тиде музыкальный илышемын ик ужашыже. 2013 ийыште хормейстер семын Виктор Дробышев дене «Битва хоров, 2 сезон» конкурсышто пашам ыштенам. Мурызо Максим дене пырля бэк-вокалыште мураш пиал шыргыжалын. «Таврида» проектыште ик гана огыл лийынам. 2022 ийыште «Национальные истоки красоты» международный конкурсышто курыкмарий ӱдырамаш-влакын моторлыкыштым ончыктенам. Эртыше ийын декабрь тылзыште Родион Газмановын командыж дене пырля мурым ямдылыме. Тыште мый моло калык дене пырля шкемын шочмо курыкмарий йылме дене муренам. Адакшым кызыт «Моско Мари» хорна дене Марий Элын чапшым тӱрлӧ музыкальный конкурслаште аралена, Марий Элна дене палымым ыштена.

— Ава-ачада тендан дене кугешнат, очыни…

-Ачам, Смирнов Николай Алексеевич, Марий Элысе тӱвыран сулло пашаеҥже. Тудо ӱмыр мучкыжо мари культурышто тырша. Шольым дене изи лиймына годым мемнан еш ансамбль лийын. Ме шуко выступатлаш коштмо. Пырля жапым эртарымына — мылам эн шерге шарнымаш. Кызытат паша-влакем ачамлан ончыктем, тудын деч ой-каҥашым налам.

Авам, Смирнова Лидия Никаноровна, ачам семынак муро аланыште шуко тыршен. Тудат Марий Элысе тӱвыран сулло пашаеҥже. Нуно коктынат мемнам, йоча-влакым, чыла пашам сайын шукташ туныктеныт: эре тунемаш, шке мастарлыкым шуараш йодыныт. Кажне лекше йодыш дек тӱткӧ лияш, костюм гыч тӱҥалын, пытартыш ното марте. Илышыштат тыгак, айдемын культуржо лийшаш. А музыкант улат гын, тый профессионал марте кушшаш улат.

Кертмем семын шочмо Марий Элышкем миен коштам, тусо пӱртӱс тыште моткоч ок сите. Телефон дене мӧҥгӧ йыҥгыртымем годым, эре курыкмарла кутырена, тидын деч поснак йокрокланем.

 — 2023 ий Тыланда шуко кӱкшытым конден, уста еҥ-влак дене палымым ыштен, творчествыштыда мастарлыкым ешарен. Тидын дене паша ок шогал, умбакыже могай шонымашда?

— Эн ончычак, шкенан хорна дене муро-влакым умбакыже возынена, Марий Элна дене калыкна нерген палдарынена. Москошто илыше кумылан-влакым хорышко але мари куштымашке пагален ӱжына, эртаралтше моло мероприятийышкат вучена. Шкемын репертуарымат у муро-влак дене пойдарынем. У автор-влак дене палыме лияш тореш омыл. А эше студент жапысе шонымашем шуктынем: погымо курыкмарий муро-влакым иквереш чумырен лукнем, йӧн лиеш гын, записьымат ыштынем.

Теве мом эше каласынем: чылажат еш гыч, изи годсо жап гычак тӱҥалеш. Воспитаний да культуро манмет, порылык я осаллык нерген умылымаш, пашам ыштымаш, моторлыкым ужын, шижын моштымаш. Умбакыже тиде чылажат илышыште айдеме дене пырля «ошкылеш», тудын пашаштыже, койыш-шоктышыштыжо коеш.
Айста мари улмынам сай могыр гыч ончыктена, вашла пагалаш, йӧраташ тунемына!