Тукымвожнам она мондо, кугешналын илена!
Эртыше кечылаште У Торъялыште «Творцы и хранители» регион-влак кокласе VI-ше еш да родо-тукым фестиваль эртаралтын. Тушто «Эн сай еш фольклор» номинацийыште Шернур район Кугу Мушко ял гыч «Шабердин тукым» ансамбль ойыртемалтын. Тиде тукым еш дене палыме лияш да тыландат каласкалаш манын, ансамбльым вуйлатыше Елена Ивановна Мамаева дене кылым ыштышым.
– Тиде фестивальлан ямдылалтме пагыт кузе эртен?
– Фестиваль нерген Шернур районысо клуб системын Вконтакте лаштыкыштыже уверым ужынам. Маргарита акамлан тиде увер нерген йыҥгыртен ойлышым. Тудо вигак келшыш. Кум акак-шӱжарак-влак погынен, кузе да мом ышташ шонаш тӱҥална. Конкурсын йодмашыже родо-тукым нерген палдараш лийын гын, ме темым эше келгемденна, кугезе тукым-влак нерген материалым радамленна. Ямдылалташ жап уке гаяк ыле. Конкурс 15 июльышто лийын, а ме чылан пырля 14 июль кастене веле погынен шуктенна. Лач ты кечынак репетицийым ыштенна. Но эрдене изирак вашталтышым пурташ логале, Злата тукым шӱжарна флейте дене шоктышаш ыле, но тудо черланен. Сандене Сашенька Злата олмеш сценыш лектын. Тудо ансамбльлан посна ямым пуртен, – каласкалыш Елена Ивановна.
Фестиваль У Торъял посёлкышто лийын. Тушко Республикнан индеш районжо гыч кумло коллектив ушнен. Тыгак Чуваш республик гыч толшо-влак лийыныт. Чылаже конкурсыш 200 наре еҥ чумырген.
Фестивальын тӱҥ шонымашыже: еш йӱлам аралаш, самырык тукымым ешым аклаш, пагалаш, жаплаш кумылаҥдаш, родо-тукым кылым пеҥгыдемдаш.
– Еш ансамбльда шукертсек уло?
– Тыгай ансамбль лийын огыл, лач ты конкурслан погыненна. А такшым Маргарита дене ме «Ӱжара» мурышо да куштышо калык ансамбльын участницыже улына.
– Могай программе дене калыкым ӧрыктаренда?
– Программынам тыге ямдыленна: тӱҥалтыште тукымна дене палдаренам, Филипп ден Игнатий Шабердинмыт нерген. Нунын лӱмышт шукыштлан палыме, шонем. Вара Маргарита нерген изиш каласкалышым. Тудо почеламутым воза (иктаж 200 наре пашаже уло), шкежак семым келыштара, гармонь дене сайын шокта. Мемнан тукымышто чылан гаяк шоктеныт да шоктат. Солист семынат акана шуко конкурс да фестивальлаште диплом да чапкагаз-влак дене палемдалтын. Тыгак 2020 ийыште республик кӱкшытан «Эх, марий вате» конкурсышто 1-ше верым налын.
Тудын пытартыш почеламутшо-влак кокла гыч иктыжым калык ончылно йоҥгалтаренам. «Кугу Мушко ял» (мутшо да семже тыгак Маргарита Ивановнан) нерген мурым кум акак-шужар-влак муренна. Мучашлан семӱзгар-влакым модыктен, уло ешна дене весела такмак-шамыч дене мастарлыкнам ончыктенна.
Шукерте огал Маргарита Ивановнан эргыже Шочмо элым аралымаш гыч порысым шуктен толын. Ава чон мом шижын, кузе ойгыртен, автор почеламутшо гоч почын пуэн.
Сирень, нарцисс да ал тӱсан тюльпан-влак:
Кеҥеж тӱҥалтыш, илыш йыр гӱжла…
Но чонышто ок эрте сусыр пале –
Ава шӱм-чон тул деч посна йӱла.
Яндар кава да тыныс илыш верчын
Тарванышт сӧйыш эрге-шочшо-влак.
Коден авам, йӧратыме сай ешым
Суртпечым, ялым да изи ньогам.
Ава вуча йӱд-кече сай уверым –
Кунам гын эрге угыч йынгырта?
Мален ок керт, эрден лектеш тошкемыш,
Шинчавӱд дене Юмым ыресла.
Кунам ала эрта ты шучко пагыт,
Шке эргыжым ава вучен шукта?
Кунам йоча ужеш герой ачажым,
Кунам гын илыш угыч тӱзлана?
Сирень, нарцисс да ал тӱсан тюльпан-влак:
Кеҥеж тӱҥалтыш, илыш ылыжеш…
Но чонышто ок эрте сусыр пале –
Ава шӱм тугак эргыж верч шортеш…
– Мемнан тукым виян лийын да кызытат тиде лӱмым нӧлташ тыршена. Йоча-влак, уныка-шамычат шке вийыштым, уш-акылыштым ончыктат. Теве, мутлан, Злата ден Ульяна Российысе йоча хорышто мурат. Тыгак Ульяна фортепиано, виолончель дене шокта, ударный инструмент-шамыч денат талын кыра. Златат вараш ок код, флейте дене сылнын шокта. Тукымвожнам она мондо, кугешналын илена! – ойлыш Елена Мамаева.
Лач тыгай шонымаш дене тукмым арален, ончыко ошкылман! Мыят Кугу Мушко ялын шочшыжо семын тыгай еҥ-влак дене кугешнен, ял клык лӱм дене таум ойлем.
«Творцы и хранители» фестивальын гран-прим Провой кундем гыч «Маска тавраш» еш коллектив сеҥен. Вуйлатыше Провой кундем Сидельниково тӱвыра пӧртын вуйлатышыже Анатолий Мартынов.