Сымыстарыше Пелемеш

Шӱдӧ дене меҥгым эртет да вес республикыш миен пурет. Марий Эл деч йӧршеш тора кундемыште верланыше илемым ончен савырнымет годым еҥ-влак дене палыме лият, нунын деч яндар, лывырге марий йылмын йоҥгымыжым колат. А шочмо йылмет йоча йӱк дене шергылтеш гын, чонлан поснак волгыдын чучеш, эсогыл кумыл тодылалтеш. Марий кундем деч тыгай тораште йоча-влак марла ойлат!

Татарстан кундем Агрыз район Пелемеш селаш миен коштмо жап чоныш тыгай куаным пуртыш. Тысе илем нерген утларак пален налнем ыле. Пиалан улам: тыманмеш полышкалыше-влак лектыч. Изи Анюта, Илюша да Тимур мыйым шке шочмо верышт дене палдараш куанышт веле. Икте-весым ончылтен, селашт нерген каласкалаш тӱҥальыч. Пале лие: ял изижак огыл, ныл уреман; тыште школ, йочасад, клуб, фельдшерско-акушерский пункт, ферме улыт. Ушкал да шорык кӱтӱм кӱтат, тугеже еҥ-влак вольыкымат ончат.

**Фотошто:** Селаште тӱвыра пӧртым 2014 ийыште почыныт. Тудо шуко функциян рӱдер семын пашам ышта. Тыште тыгак книгагудо уло. Вес велныла — фап.

Клат оралтыште

Урем мучко ошкылмо жапыште йоча-влак телым мунчалташ коштмо курыкыштым ончыктышт, чодыра (тыште «кожла» маныт), пӱя, памаш нерген уло кумылын каласкалышт. Тыге мыйым ял мучашысе клат оралтыш намиен шогалтышт. Тыште ятыр технике гӱжла, пырче ора-влак кият. Пашазе-влак мемнам порын вашлийыч, марла пелештен колтышт, ОВС да ФСМ (сортироватлыме машина-влак) дене палдарышт, пырчым эрыктыме сомылым шуктена манын умылтарышт.

**Фотошто:** Олег Самаров, мый, Валерий, Кирилл Николаев, Наталья Волоцких.

Ферме пӧртыштат уна лийна. Тыште уржа, фацелий, шож, умдылашудо (донник), шӱльӧ, шыдаҥ да тиде кресаньык-фермер озанлыкыште куштымо моло шудым аршаш семын поген, ончерыш чумырымо.

Ӧрыктарыше вашлиймаш

Клат оралтыште тыршыше пашаеҥ-влак кечывал кочкышым ышташ мӧҥган-мӧҥгышкышт тарванышт. Экскурсийым эртарыше изи йолташем-влак «Айда Артём деке, Артем теве ту-удо уремыште ила!» манын ӱжаш тӱҥальыч да корем вес велысе уремышкыла куржын колтышт. Кӧ тыгай Артёмжо, ала? Но йоча-влакын почешышт мыят писынрак ошкыл колтышым.

Тыштыла Изи Пелемеш эҥер вӱд йоген эрта. Кидым, шӱргым шӱалтышна, вара чоҥгаташте волгалт шогышо пӧрт-влак велыш кайышна. Эн лишыл пӧрт ончылно пеледыш вондо-влакым тӧрлатыше ӱдырамаш койылалтыш. «Сай», – пелештышым (тыште тыге саламлалтыт). Кенета коктынат ваш тура ончалын шогална. «Алёна улат мо?» – ӧрын йодо ӱдырамаш. Мыйжат палымыла койшо чурийым ужын, «Тендам ала-кушто ужмыла чучеш да…» – вудыматышым.

Тиде – Галина Сайтаева! Ме тудын дене Интернетысе ик воткылыште вашла ужынна улмаш, серышымат возкаленна. Ты поро кумылан ӱдырамашын почеламутшо-влакым мый тушто ик гана веле огыл лудынам. Но Галина Васильевнан кушто илымыжым пален омыл. Ӧраш веле кодеш: кузе ты кечын ялжымат, суртшымат палыде, пӧртшӧ воктеке вучыдымын толын шогалынам? Мый толынам мо? Йоча-влакын йылмышт дене савырен, пӱрымаш тыге конден шогалтеныс!

Икшыве-влак Артём лӱман йолташышт деке пошкудо пӧртыш унала пурышт, а ме Галина Васильевна дене ятыр жап мутым вашталтен шинчышна. Вара ӱдырамаш сурт-оралтыжым, садыштыже верланыше мӱкш отаржым, пакча шеҥгелысе чатка пӱяжым ончыктыш, илышыже да чон йодмо сомылжо нерген каласкалыш… Тидлан черетан материалым пӧлеклена. А ты гана сылне Пелемеш ял сӱретым ончалаш, тысе ямым шижын ончаш темлена (фото-влакым лаштыклыза):