Каза

Автор — Римма Якаева

Авамын тазеш ямдылыме нарынче вӱдыш эмганыше йолемым чыкен, ала мурем, ала нюслем – шкеат ом пале. Шинчем-шинчем да йолем луктын ончалам. Вӱр йогымым чарнен, темдыштме годым огеш корштыла чучеш. Иктаж-могай лапчыкым налын пӱтыралын, изайын шӱкшӧ кедыжым тиде йолышкемже чиен (шкемынже лапчык дене огеш пуро), а вес йолышкемже шкемыным чиен, модаш куржам ыле. Урем гыч юарлыме йӱк шокта. Чытен шинчаш манаш веле. Таче лӱмын манме гай йоча-шамыч мемнан пӧрт тураште модыт. Мыйынат пырля лийме ой чот шуэш. Но каяш ок лий, авай вурсаш тӱҥалеш. Вӱдыш йолемым чыкымеке, иктаж шагат шинчет мане. А ик шагатше тиде мыняр гын? Эр мартеак тыге шинчаш огеш логал дыр? А кӧ титакан? Каза! Шучко вольык! Кӱтӱ гыч мӧҥгӧ нигунамат шке ок тол. Эре вашлияш кӱлеш. А таче мыйын черет ыле. Акай ден изай авырен ом керт манын пеш сайын палат гынат, полшаш ышт мий. Йӧра, пошкудо рвезе-влак кондаш полшышт. Каза почеш куржшемла йӧрлшӧ саварысе оҥа гыч лектын шогышо пудам йоҥылыш тошкалынам. Чарайола улам ыле, сандене йолем ынже пуал манын, авам тыге эмлаш пижын, нарынче вӱдыш чыкен шынден.
Тиде осал казалан туге чот сыренам, шӧржымат тетла йӱаш ом тӱҥал, шонем. Таклан огыл авам шыдешкымыж годым казам «азырен» манын вурса. А такшым азыренже мо тугай? Кӧ тугай? Йолан? Почан? Тӱкан? А капше могай? Тидым изай деч йодаш кӱлеш, тудо ешыштына эн ушан, чыла пала. А мом огеш пале гын, шке шонен луктеш, а ме ӱшанена.
Тыге тӱрлым шонкалымем капка почылтмо да лот-лот воштылмо йӱк лугыч ыштыш. Воштылшо еҥын йӱкшӧ Начук кокайын гай шоктыш.
— Ой, Санян вате, таче тыгай оҥайым ужынам, эшеат воштыл чарнен ом керт. Ыжым ӧркане, лӱмынак каласкалаш тольым. Окна гыч вольык кӱтӱ пурымым ужымат, уремыш лектым. Ӱдырет изурем ваштареш шога ыле. Вольык уремыш ала пурен шуктыш, ала уке – кидшым шаралтыш да изурем кок могырыш куржталаш тӱҥале. Эше шӱргыжым тугай шучкым ыштен шынден, пуйто ала-кӧм лӱдыкта. Кӱтӱ тудын дене тӧр лиймешке тыге куржтале. Ӱдыретше казам тыге вашлиеш улмаш, вара умылышым. А каза тудын деке лишемынат, изуремышкыла кудалаш тӱҥале. Ӱдырет тӱкышкыжӧ кержалте, каза тудым тушеч налын шуыш. Вара ӱдырет почшым пӱтырен кучыш. Икмыняр жап каза тудым шупшын кудале да мучыштыш. Ӱдырет шортын-шортын мӧҥгӧ куржеш, шонышым. А тудо почешыже чымыш.
Авамын воштылмыжо ок шокто.
— Тыйже ынде айдеме отыл, Начук акай, — манеш авам. – Авыраш полшаш огыл мо… Воштыльым, ышталеш. Каза почеш куржшыла ӱдырем пудам йоҥылыш тошкалын, висвис пеледышым шолтен, йолжым вӱдыш чыкен шынденам. Монча ончылно шортын шинча ыле.
— Ой, тыге лиеш манын, кӧ пален? – ынде ызга кокай. Воштыл шогымешкем йочалан полшаш огыл мо? Ынде титаканла веле чучам. Чу. Шого, мыйын прополис дене ыштыме мазем уло. Чечасак кондем. Тӧрлатена. Йочан сусыржо вашке паремеш.
Кокай ден авам тамле пушан мазьым шӱрен, йолем пидын шындышт. Эмганыше йолем, чынак, вашке тӧрланыш. Тылеч вара казам вашлияш мыйым ышт колто. А казан шӧржым, сыренам ыле гынат, йӱмым шым чарне. Казанаже осалланже осал, да шӧржӧ тамле. Ала казанаже шӧр тамле лийже манын, сай шудым кычал кая улмаш? А ме тудым вурсена, кӱтӱ гыч мӧҥгӧ виешак кондаш тӧчена. Ала тудо мӱшкыржым тема да шке толеш ыле?..