Йылмынан пӱрымашыже тургыжландара
Шочмо йылмын кечыже улмо нерген палем, колынам. Тиде кечым тӱнямбалне 2000 ий гыч палемдаш тӱҥалыныт. Арам огыл шочмо йылмым арален кодымаш йодыш тачысе саманыште моткоч пӱсӧ. Вет кажне тылзын тӱнямбалне ик-кок йылме йомшо йылмыш савырна.
«Шочмо йылме! Марий йылме! Моткоч тыйым йӧратем… Шочмо йылмым тый ит орло, Йӧратен, шымлен тунем», – Макс Майнын почеламутшо гыч корныла-влак ушыш толын пурат. Мый шке шочмо йылмемым пеш чот йӧратем, пагалем. Марла кутыраш – мыланем пиал. Марий филологлан тунем лектынам. Советский районысо «Район илыш» газетыште ик жап корреспондентлан тыршенам. Туге гынат, марий йылмын пӱрымашыже тургыжландара. Тачысе кечын марий йылме дене лекше книгам, газетым шагалрак лудыт. Самырык-влак марла кутыраш вожылыт. Школлаштат шочмо йылмылан жап шагал ойыралтеш.
Кажне икшыве йочасадыште, школышто шочмо йылмыжым тунемшаш. Мутат уке, республикыштына шочмо йылмынам аралымаште да вияҥден колтымаште ятыр паша ышталтеш: Марий самырык тукым слёт, тӱрлӧ семинар, йӱла, тӱвыра поянлык дене кылдалтше мероприятий-влак да тулеч молат. Марий Википедий тыгак посна верым налеш. Шымлызе, марий шӱлышан еҥ-влак ятыр пашам эртарен шогат. Туге гынат, чылажат еш гыч тӱҥалеш. Ача-ава-влак йочаштлан марий йӱлам умылтарышаш, марий калыкын историйже да вияҥ толмыж нерген каласкалышаш, марий тӱвыра деке шӱмандышаш улыт.
Школлаште тунемме йодыш деке пӧртылына. Кызыт школлаште шочмо йылмым арален кодымо йодыш тӱрлӧ семын вияҥеш. Шуко вере марий йылмым кугыжаныш йылме семын веле туныктат, шагатымат шагалемденыт. Южо вере марий йылмым ИКН урок дене пырля ушеныт. Йочасадлаштат сӱрет тургыжландарыше: марий йылмылан шӱмаҥдымаште паша шагал эртаралтеш. Мый шке йоча-влакем гоч палем. Эргым, тудлан 17 ий, марий йылмым йочасадыштат, школыштат изиш тунемын. Ешыштат йоча-влак дене марла кутырена. Садлан марла кутыралтен кертеш. А 14 ияш ӱдырем шочмо йылмым ешыште веле колын. Йочасадыште марий йылме лийын огыл. Школышто йылмым ИКН предмет дене веле тунемыт. Садлан чылт марла кутыралтен колтен ок керт. Шонымыжым луктын ойлаш тудлан нелырак.
Теве могай мыйын шонымашем: шочмо йылмым арален кодымаште чылан тыршышаш улына: ача-ава, коча-кова, йочасад, школ, СМИ. Туге гынат, шочмо йылмынам йӧраташ, пагалаш, вияҥден колташ полшаш тӱҥалына гын, эше кужу жап илаш тӱҥалеш. Интернет кызыт кумдан шарлен. Тиде йӧным кучылтын, кумда корныш шогалаш лиеш. «Унагудо» лаштык нерген ойлаш гын, те, ӱдыр-влак, моткоч молодец улыда. Марий йылмым кумдан шареда, тӱрлӧ йӧным кучылтын, сай пашам виктарен колтеда. Тау тыланда! Шонымыда шукталтше! Шочмо марий йылмына кужу жап илыже!
Татьяна Макарова, Советский посёлко.
